W 100. rocznicę zamordowania pierwszego Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Gabriela Narutowicza w Sejmie odsłonięto tablicę pamiątkową. W uroczystości wziął udział wicemarszałek Sejmu Włodzimierz Czarzasty, który odczytał uroczystą uchwałę Sejmu upamiętniającą pierwszego prezydenta Rzeczpospolitej.
Tablica mieści się w sali im. Gabriela Narutowicza w budynku G kompleksu Sejmu RP i stanowi replikę tablicy z okresu międzywojennego. Inicjatorami wmurowania tablicy była grupa absolwentów Politechniki Gdańskiej.
Gabriel Narutowicz urodził się 17 marca 1865 roku w szlacheckiej rodzinie, która mieszkała w Telszach na Żmudzi. Studiował w Zurychu, gdzie pomagał polskim uchodźcom oraz związał się emigracyjną i lewicową partią "Proletariat". W efekcie tej działalności władze carskie wydały nakaz aresztowania Narutowicza, przez co nie mógł on odwiedzać rodzinnych stron, ani poruszać po zaborze rosyjskim.
W 1895 roku przyjął obywatelstwo szwajcarskie i rozpoczął karierę zawodową w inżyniera budującego kolej. Już rok później jego kariera nabrała rozpędu, po tym jak projekt współtworzony przez Narutowicza został nagrodzony na Wystawie Międzynarodowej w Paryżu. W 1907 roku został profesorem w Katedrze Budownictwa Wodnego na politechnice w Zurychu. Pracował w szwajcarskiej Komisji Gospodarki Wodnej, aby w 1915 r. zostać przewodniczącym międzynarodowej Komisji Regulacji Renu.
Podczas I wojny światowej Gabriel Narutowicz brał udział w pracach Szwajcarskiego Komitetu Generalnego Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce.
Na zaproszenie polskiego rządu w 1919 r. przybył do odradzającego się kraju i silnie zaangażował się w odbudowę państwa polskiego. Rządzący chcieli wykorzystać jego talent i doświadczenie, 23 czerwca 1920 r. Narutowicz roku objął tekę Ministra Robót Publicznych i pełnił ją w czterech kolejnych rządach. 28 czerwca 1922 roku Narutowicz został szefem MSZ i pełnił tę funkcję dwóch kolejnych gabinetach.
9 grudnia 1922 r. Gabriel Narutowicz został wybrany przez Zgromadzenie Narodowe na pierwszego prezydenta RP. Wybór został dokonany głosami lewicy i mniejszości narodowych, co pozwoliło prasie endeckiej rozpętać na niego nagonkę, zarzucając mu ateizm i przynależność do masonerii.
Prezydent Gabriel Narutowicz został zamordowany 16 grudnia 1922 roku, podczas wernisażu wystawy w warszawskiej Zachęcie, gdzie zginął zastrzelony przez fanatyka - malarza Eligiusza Niewiadomskiego. Mowa nienawiści zakończył się śmiertelnymi strzałami.
UCHWAŁA
SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
z dnia 14 grudnia 2022 r.
w sprawie upamiętnienia 100. rocznicy tragicznej śmierci prezydenta Gabriela Narutowicza
16 grudnia 2022 roku przypada 100. rocznica tragicznej śmierci wybitnego męża stanu, pierwszego prezydenta niepodległej Polski – Gabriela Narutowicza.
Gabriel Narutowicz urodził się w marcu 1865 roku w Telszach na Litwie w rodzinie ziemiańskiej o tradycjach narodowowyzwoleńczych. Studiował na uniwersytecie w Petersburgu, a następnie w Szwajcarii, gdzie zaangażował się w pomoc Polakom prześladowanym przez władze carskie. Objęty nakazem aresztowania na terenie kraju, przyjął obywatelstwo Szwajcarii, gdzie przebywał aż do odzyskania niepodległości przez Polskę. Wybitny naukowiec oraz ceniony inżynier konstruktor, projektował i prowadził budowę wielu hydroelektrowni w Europie Zachodniej, równolegle rozwijając karierę akademicką. W czasie I wojny światowej aktywnie działał na rzecz sprawy polskiej, był prezesem Polskiego Komitetu Społecznego w Zurychu i członkiem dyrekcji Komitetu Generalnego Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce.
Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę na zaproszenie polskiego rządu powrócił do kraju, gdzie objął stanowisko ministra robót publicznych, a następnie ministra spraw zagranicznych. 9 grudnia 1922 roku został wybrany na pierwszego prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej głosami centrum, partii chłopskich, lewicy oraz mniejszości narodowych. Wywołało to ostre protesty środowisk prawicowych, które rozpętały napastliwą kampanię prasową wymierzoną w prezydenta elekta, oraz demonstracje podważające jego wybór określany mianem zdrady narodowej. 16 grudnia 1922 roku prezydent Gabriel Narutowicz podczas wizyty w warszawskiej Zachęcie został zastrzelony przez nacjonalistę Eligiusza Niewiadomskiego.
W 100. rocznicę tych dramatycznych wydarzeń Sejm Rzeczypospolitej Polskiej oddaje hołd prezydentowi Gabrielowi Narutowiczowi i czci jego pamięć, a jego tragiczną śmierć uznaje za uniwersalną przestrogę przed fatalnymi skutkami szerzenia w życiu publicznym nienawiści i pogardy oraz polityki nietolerancji i ksenofobii.